O Nas

      Brodnicki Park Krajobrazowy został utworzony w 1985 roku jako 25 Park Krajobrazowy w Polsce. Siedziba dyrekcji znajduje się w Grzmięcy. Park położony jest na terenie 6 gmin: Brodnica, Brzozie, Jabłonowo Pomorskie, Zbiczno, Biskupiec i Kurzętnik (dwie ostatnie wchodzą w skład województwa warmińsko-mazurskiego). BPK zajmuje centralną część Pojezierza Brodnickiego. W 2005 r. doszło do powiększenia Parku o jezioro Bachotek i tzw. Bagienną Dolinę Drwęcy, która jest cenną ostoją ptactwa wodno-błotnego (Obszar Natura 2000).
       Na terenie Parku znajduje się około 45 jezior. Sześć jezior ma powierzchnię ponad 100 hektarów: Wielkie Partęczyny – 324 ha, Bachotek – 211 ha, Sosno – 198 ha, Łąkorek – 162 ha, Głowińskie – 131 ha, Zbiczno – 128 ha i Ciche – 110 ha. Niektóre jeziora osiągają znaczne głębokości: Zbiczno – 41,6 m, Łąkorz – 30,9 m, Wielkie Partęczyny – 28,5 m, Bachotek – 24,3 m. Osią hydrograficzną Parku jest rzeka Skarlanka – jeden z bardziej atrakcyjnych szlaków kajakowych w Polsce. Wody Brodnickiego Parku Krajobrazowego należą do najczystszych w regionie.
      Dominującym typem zbiorowisk roślinnych są lasy. Wśród zbiorowisk borowych przeważają bory świeże, rzadziej spotykane są bory suche i mieszane. W składzie grądów występują prawie wszystkie gatunki rodzime drzew liściastych: lipy, klony, dęby, buki. Dla BPK charakterystyczny jest las liściasty z bukiem, objętym ochroną w rezerwacie „Mieliwo”. Wśród zbiorowisk roślinnych należy również wymienić bardzo zróżnicowane zbiorowiska roślinności wodnej i bagiennej (szuwary, turzycowiska, zbiorowiska rdestnic, torfowiska).
       Na terenie BPK znajduje się wiele stanowisk rzadkich i chronionych gatunków roślin, w tym m.in.: zimoziołu północnego, zawilca wielkokwiatowego, marzanki wonnej, kopytnika pospolitego, turówki leśnej, pluskwicy europejskiej, pełnika europejskiego, orlika pospolitego, lilii złotogłów, obuwika pospolitego, storczyka plamistego i szerokolistnego, rosiczek, podkolanu białego, wawrzynka wilczełyko, widłaka jałowcowatego i płaszczonego, goździka piaskowego i kosmatego. Spośród kilkudziesięciu pomników przyrody wyróżnia się aleja klonowo-lipowa nad jeziorem Zbiczno.
Wśród fauny szczególnie bogata jest awifauna. Naliczono około 130 gatunków ptaków gnieżdżących się na terenie Parku. Największymi osobliwościami są: gniazdujący bielik, orlik krzykliwy, bocian czarny, bąk, błotniak stawowy i zbożowy, kania czarna i ruda, trzmielojad, myszołów zwyczajny, krogulec, jastrząb, kobuz, puszczyk, sowa uszata, żuraw, perkoz dwuczuby i rdzawoszyi, rybitwa zwyczajna, rybitwa czarna, dzięcioł duży, dzięciołek, sikory, wilga, strzyżyk, drozd śpiewak, świergotek drzewny, dzwoniec, trznadel.
      Od 1994 roku na terenie Parku prowadzi się reintrodukcję sokoła wędrownego. Powodzeniem zakończyła się też reintrodukcja bobra. Z innych grup systematycznych fauny można spotkać prawie wszystkie rodzime gatunki płazów (w tym rzadkie, jak traszka grzebieniasta i rzekotka),gady: żmiję zygzakowatą, jaszczurki. Obok największego polskiego gryzonia – bobra, bytuje tu wydra, piżmak, nornica ruda, rzęsorek a także liczni przedstawiciele nietoperzy. Poznawanie uroków Brodnickiego Parku Krajobrazowego umożliwiają liczne szlaki turystyki pieszej, rowerowej oraz kajakowej. Brodnicki Park Krajobrazowy całym obszarem wchodzi w skład „Zielonych Płuc Polski” a Bagienna Dolina Drwęcy znalazła się w Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych Natura 2000. Przy siedzibie Parku funkcjonuje ogród dydaktyczny i posterunek meteorologiczny. Dyrekcja BPK prowadzi również pasiekę dydaktyczną.

Projekt BIO+

Celem projektu „BIO+ - bioróżnorodni, bioświadomi, bioodpowiedzialni w województwie kujawsko – pomorskim” jest doposażenie OEE „Miętowy Gaj” poprzez utworzenie pokoi tematycznych, zakup materiałów dydaktycznych oraz przygotowanie oferty edukacyjnej związanej z bioróżnorodnością, które służyć mają szeroko pojętej edukacji ekologicznej prowadzonej podczas warsztatów i prelekcji wśród dzieci i młodzieży. W ramach projektu „BIO+ - bioróżnorodni, bioświadomi, bioodpowiedzialni w województwie kujawsko – pomorskim” w wyniku przeprowadzonego przetargu zakupiono następujący sprzęt:
- GPS Holux GR-260 LITE,
- Mikroskop cyfrowy 1,3 Mpix 400 x-LED,
- Lornetka Delta Optical Entry 10 x 50,
- Projektor Epson EB-X18 3 LCD,
- Ekran 4WORLD Matt White na statywie 152x152 cm,
- Laptop Dell Inspiron 15 3542 i3-4005,
- Urządzenie wielofunkcyjne Brother DCP 1510E
Zakupiony sprzęt przyczyni się do wzrostu wiedzy na temat bioróżnorodności Brodnickiego Parku Krajobrazowego oraz konieczności jej ochrony wśród dzieci i młodzieży, biorących udział w warsztatach i prelekcjach prowadzonych w terenie i w salach Ośrodka Edukacji Ekologicznej „Miętowy Gaj”.
     Wykorzystywany będzie do zajęć dydaktycznych organizowanych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Zakup mikroskopu cyfrowego umożliwi m.in. w tym samym czasie obserwację preparatów całej grupie, ułatwi wspólną analizę i wyciąganie wniosków. Młodzież będzie mogła pracować zespołowo, a oglądanie preparatów w dużym powiększeniu uatrakcyjni zajęcia i przybliży tajemnice otaczającej przyrody. Zajęcia odbywać będą się w terenie, na nowo wytyczonych ścieżkach dydaktycznych. Program warsztatów dostosowany będzie do uczniów klas podstawowych i gimnazjalnych. Dzieci, w formie zabawy, przyswajać będą wiedzę przyrodniczą.

Edukacja ekologiczna w ramach projektu BIO+

        Edukacja ekologiczna prowadzona na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego w znaczny sposób przyczynia się do podniesienia świadomości ekologicznej dzieci i młodzieży. Zaplanowane liczne warsztaty oraz konkursy w trakcie realizacji projektu „BIO+ - bioróżnorodni, bioświadomi, bioodpowiedzialni w województwie kujawsko – pomorskim” przybliżą dzieciom i młodzieży charakterystykę Parku, jego walory oraz wartości otaczającej przyrody. Dzięki temu w znacznym stopniu podnosi się świadomość ekologiczna mieszkańców pobliskich gmin i całego województwa kujawsko-pomorskiego. Utworzenie ekspozycji przedstawiającej bioróżnorodność Brodnickiego Parku Krajobrazowego będzie niezbędne do poszerzenie oferty turystycznej, edukacyjnej. Ekspozycja będzie służyła jako atrakcja oraz miejsce edukacji ekologicznej dla dzieci i młodzieży a także turystów przebywających na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego. Zaplanowano również warsztaty z wykorzystaniem kart do pokoi tematycznych: „Żeremia Bobrowe”, gdzie wystrój pokoju powinien przypominać wnętrze żeremi bobrowych, „Nora Lisa” wystrojem powinien przypominać wnętrze nory lisa, „Gniazdo Perkoza” powinien obrazować budowę gniazda perkoza i miejsce jego występowania w środowisku naturalnym, „Owady Nad Wodą”, wnętrze powinno być poświęcone owadom występującym w strefie brzegowej jeziora i ich środowisku życia, „Mrowisko”, wystrój powinien obrazować wnętrze mrowiska wraz z jego mieszkańcami., „Ul”, wystrój pokoju powinien obrazować wnętrze ula oraz jego mieszkańców, „Pod Wodą”. Dodatkowo utworzona została przez Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturowe „Pojezierze Brodnickie” ekspozycja w jednej z sali w Ośrodku Edukacji Ekologicznej „Miętowy Gaj” przedstawiająca cechy charakterystyczne ekosystemów: leśnego, łąkowego, polnego oraz wodnego. Dodatkowo zastosowano podświetlanie halogenami diodowymi, co znacznie wzbogaca efektowność wystawy. Modele do innowacyjnej ekspozycji przyrodniczej utworzone są techniką papier-mâché, polegającą na nakładaniu na siebie warstw masy papierowej z dodatkiem substancji wiążących: kleju, gipsu oraz uszlachetniających: kredy, barwników i materiałów konserwujących. Wszystkie eksponaty znajdują się na specjalnie przygotowanych planszach oraz na podestach. Ekspozycja służy jako atrakcja turystyczna oraz miejsce edukacji ekologicznej dla dzieci i młodzieży, a także turystów i osób zainteresowanych, przebywających na terenie Brodnickiego Parku Krajobrazowego.
Część zakupionego sprzętu wykorzystywana będzie do zajęć dydaktycznych organizowanych dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Natomiast lornetki, klucze do oznaczania roślin, ptaków, tropów posłużą jako pomoce dydaktyczne do zajęć zaplanowanych w terenie. Zakup mikroskopu cyfrowego umożliwi m.in. w tym samym czasie obserwację preparatów całej grupie, ułatwi wspólną analizę i wyciąganie wniosków. Młodzież będzie mogła pracować zespołowo, a oglądanie preparatów w dużym powiększeniu uatrakcyjni zajęcia i przybliży tajemnice otaczającej przyrody. Dzieci poprzez opracowanie kart pracy do ścieżek oraz do pokoi tematycznych, przyswajać będą wiedzę przyrodniczą.

O Nas

         Wdecki Park Krajobrazowy wraz z otuliną zajmuje obszar 23 786,36 ha i położony jest w środkowo-wschodniej części olbrzymiego kompleksu leśnego Borów Tucholskich, obejmując następujące gminy: Osie, Drzycim, Lniano, Śliwice, Jeżewo, Cekcyn i Warlubie. Swoją nazwę zawdzięcza Wdzie zwanej też Czarną Wodą. Wdecki Park Krajobrazowy utworzony został 16 lutego 1993 roku, zamykając od północy zwarty kompleks terenów chronionych województwa kujawsko-pomorskiego.
Lasy stanowią prawie 60% powierzchni parku. Dominują w nich siedliska borów świeżych. W dolinach rzek i na skarpach występują lasy liściaste (grądy zboczowe, łęgi, olsy). Osobliwością dendrologiczną wśród borów sosnowych jest największe w Polsce skupisko jarzębu brekinii, objęte ochroną rezerwatową. Bogactwo siedlisk sprzyja dużej różnorodności roślin, wśród których występuje wiele gatunków objętych ochroną np.: kokoryczka, bagno zwyczajne, orlik pospolity oraz wiele gatunków porostów.
Dobrze rozwinięta sieć hydrograficzna i bogata szata roślinna Wdeckiego Parku Krajobrazowego stwarzają doskonałe warunki do życia wielu gatunkom zwierząt. W bogatej faunie występują ryby – m.in. pstrąg potokowy i lipień, 13 gatunków płazów – w tym traszka grzebieniasta, grzebiuszka ziemna, kumak nizinny, rzekotka drzewna, 5 gatunków chronionych gadów – padalec pospolity, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata, 149 gatunków ptaków – w tym 113 chronionych, m.in. bocian czarny, gągoł, bielik, kropiatka, biegus zmienny, kania ruda, zimorodek, błotniak stawowy, krogulec, nurogęś, 42 gatunki ssaków – w tym 16 objętych ochroną, m.in. bóbr europejski, wydra, ryjówka aksamitna, nocek rudy, borowiec wielki, gacek wielkouch.
Urozmaicone warunki sprzyjają występowaniu rzadkich, nawet w skali kraju, gatunków zwierząt. W bogatej faunie występują ryby – m.in. pstrąg potokowy i lipień, 13 gatunków płazów – w tym traszka grzebieniasta, grzebiuszka ziemna, kumak nizinny, rzekotka drzewna, 5 gatunków chronionych gadów – padalec pospolity, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, zaskroniec zwyczajny, żmija zygzakowata, 149 gatunków ptaków – w tym 113 chronionych, m.in. bocian czarny, gągoł, bielik, kropiatka, biegus zmienny, kania ruda, zimorodek, błotniak stawowy, krogulec, nurogęś, 42 gatunki ssaków – w tym 16 objętych ochroną, m.in. bóbr europejski, wydra, ryjówka aksamitna, oraz chronione nietoperze.
Na terenie WPK zachowały się liczne zabytki kultury materialnej. Są to przede wszystkim chałupy borowiackie i kociewskie o konstrukcji sumikowo-łątkowej lub zrębowej. Przy drogach spotyka się kapliczki, krzyże i figury nasłupowe. Świadczą one zarówno o wysokim poziomie kultury materialnej dawnych Borusów i Kociewiaków jak i o szacunku dla historii i tradycji przejawianym przez dzisiejszych mieszkańców.
Na terenie Wdeckiego Parku Krajobrazowego zostało utworzonych 5 rezerwatów, w których podlegają ochronie dobrze zachowane ekosystemy, gatunki roślin bądź zwierząt, elementy przyrody nieożywionej:
„Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego” - rezerwat leśny o pow. 102 ha, chroniący fragment lasu grądowego z domieszką brekinii i buka.
„Dury” – rezerwat ścisły, wodny o pow. 12,59 ha chroniący 4 jeziorka dystroficzne wraz z otaczającymi je torfowiskami z rzadkimi zespołami roślinności wodnej i torfowiskowo-bagiennej
„Jezioro Miedzno” – rezerwat ornitologiczny o pow. 88,52 ha, miejsce lęgu wielu gatunków ptactwa wodnego i błotnego oraz żerowania rzadkich gat. ptaków drapieżnych
„Jezioro Ciche” – rezerwat florystyczny o powierzchni 37,96 ha obejmujący jezioro Ciche oraz jego otoczenie. Ochronie podlega roślinność wodna, bagienna oraz fragmentu grądu subkontynalnego.
„Jezioro Piaseczno” - najmłodszy rezerwat przyrody na terenie Wdeckiego Parku Krajobrazowego, utworzony w 2001r. w celu ochrony cennego pod względem naukowym i krajobrazowym ekosystemu jeziora o I klasie czystości. 

Projekt BIO+

  Część projektu dotycząca Wdeckiego Parku Krajobrazowego polegać będzie na przeprowadzeniu cyklu warsztatów i konkursu, których celem jest wzrost świadomości dotyczącej bioróżnorodności świata fauny i flory w województwie kujawsko-pomorskim na tle Polski i świata oraz zagrożeń płynących ze strony zmian klimatu.
Zaangażowanie uczniów szkół z regionu w aktywne monitorowanie zmian klimatu, tworzenie mapy gatunkowej województwa z założenia ma pomóc wychować pokolenie ludzi świadomych i odpowiedzialnych za środowisko. Aktywnie prowadzone warsztaty pozwolą młodym ludziom nieomal samodzielnie zweryfikować stan swojej wiedzy, zaktualizować ją i rozszerzyć o część praktyczną.
Pierwszym etapem działań prowadzonych w ramach projektu będzie organzacja cyklu warsztatów dla 15 grup. W celu gromadzenia danych zostaną wykorzystane lornetki, fotopułapki, stacje pogodowe, noktowizor, kamera termowizyjna i żywołapki oraz w celu archiwizowania i analizy danych zebranych przez uczestnków warsztatów zostanie wykorzystany laptop wraz z niezbędnym oprogramowaniem tj. system operacyjny i pakiet biurowy.
       Zajęcia, na których młodzież zapozna się z tematyką bioróżnorodności oraz zagrożań dla niej płynących ze strony zmian klimatu. Uczestnicy zapoznają się ze sposobami monitoringu i inwentaryzacji fauny i flory, zostaną wstępnie przygotowani do obsługi narzędzi wykorzystywanych do zbierania danych: konfiguracja i obsługa fotopułapek, teoretycznie nauczą się wybierać odpowiednie miejsca w których efektywność fotopułapki będzie największa dostarczy najcenniejszych danych. Następnie przeprowadzone zostaną zajęcia dotyczące sposobów zwiększania atrakcyjności terenów ubogich pod względem miejsc lęgowych na przykładzie traczy nurogęsi i gągołów, w przypadku których wieszanie budek lęgowych zwiększa skuteczność lęgów, a co za tym idzie wzrost liczebności populacji tych gatunków. Młodzież nauczy się jak wybierać odpowiednie miejsce na powieszenie, jaka powinna to być budka, jak należy ją zabezpieczyć przed dostępem drapieżników.
        Kolejne zajęcia poświęcone zostaną metodom gromadzenia danych, konstruowaniu arkuszy - jakie powinny być gromadzone oraz sposobom ich praktycznego wykorzystywania przy pomocy urządzeń mobilnych naprzykładze tabletów. Zajęcia przeznaczone zostaną na naukę obsługi noktowizorów i kamer termowizyjnych, oraz sposobów analizy uzyskanych w ten sposób danych, otrzymają informacje jak efektywnie prowadzić obserwacje terenowe przy pomocy lornetek i żywołapek. Część zajęć będzie dotyczyć obsługi stacji pogodowych i rejestratorów wilgotności i temperatury, pobieraniu i wykorzystywaniu danych zebranych w ten sposób. Młodzież przy pomocy tabletów i wbudowanych w nich aparatów fotograficznych dokumentować będzie skład gatunkowy na wyznaczonym obszarze. Pod kierunkiem prowadzącego nauczą się wskazywać charakterystyczne cechy roślin i na ich podstawie identyfkować gatunki.
Zajęcia praktyczne na których młodzież będzie w sposób praktyczny prowadzić monitoring przydzilonych rejonów podwzględem różnorodności fauny z naciskiem na identyfikacjepotencjalnego występowania gatunków inwazyjnych. Dane pozyskają z użyciem fotopułapek, noktowizorów i kamery termowizyjnej. Celem cyklu warsztatów będzie zebranie i analiza danych z rozstawionych podczas pierwszych warsztatów stacji pogodowych irejestratorów czyli temperatura, wilgotność, zanieczyszczenie wody i powietrza. Drugiego dnia podsumowany zostanie cały cykl warsztatów.
Na zakończenie fazy drugiej uczestnicy piszą test z wiadomości zdobytych podczas warsztatów. Wyniki pozwolą wyłonić 10 szkół przechodzących do części konkursowej.
Faza II (konkursowa)
Szkoły po podpisaniu umowy partnerskiej realizują na swoim terenie w pobliżu szkoły zadania monitorujące:
• systematyczne odczytywanie danych dotyczących temperatury, wilgotności, czystości powietrza itd.
• Zbieranie danych będzie się odbywać przy pomocy sprzętu wypożyczonego z Parku: fotopułapka, tablet, rejestrator wilgotności i temperatury, stacja pogodowa.
• Opiekun projektu przynajmniej raz w miesiącu odwiedza placówki biorącej udział w konkursie i przeprowadza prelekcje na temat boróżnorodności dostarczające informacje na podstawie których zostanie ułożony test wiedzy przeprowadzony jako podsumowanie części konkursowej.
Fazę drugą zakończy test wiedzy rozwiązywany przez uczestników grupowo. Za tą część grupa może uzyskać 50% punktów. Uczestnicy części konkursowej otrzymają nagrody książkowe. Nagrodę główną stanowić będzie bon na zakup sprzętu do edukacji ekologicznej.

O Nas

        Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego jest jednym z większych parków krajobrazowych w naszym kraju. Jego powierzchnia wynosi ponad 60 tys. ha. Park leży na terenie 16 gmin i obejmuje fragmenty pięciu makroregionów: Doliny Dolnej Wisły (odcinek od przełomu w Fordonie do granic z województwem Pomorskim), Pojezierza Wschodniopomorskiego, Pojezierza Południowopomorskiego, Pradoliny Toruńsko – Eberswaldzkiej (okolice Bydgoszczy), Pojezierza Chełmińsko – Dobrzyńskiego (część południowo – zachodnia).
Duże zróżnicowanie geomorfologiczne zboczy doliny i terenów przyległych, znajduje swoje odzwierciedlenie w mozaikowatości krajobrazu, znacznej różnorodności zespołów i zbiorowisk roślinnych oraz fauny bezkręgowców. Dotychczas na terenie parku stwierdzono występowanie ponad 1 tys. gatunków roślin naczyniowych oraz 1.100 gatunków chrząszczy. Na ruchomych, piaszczystych wyspach na Wiśle do rozrodu przystępuje 200-300 par rybitw rzecznych (Sterna hirundo) i około 40 par rybitw białoczelnych (Sterna albifrons). Na ekstensywnie użytkowanych łąkach i pastwiskach dogodne warunki do lęgów znalazł derkacz (Crex crex) – gatunek zagrożony wyginięciem. Zwierzęciem dość rzadkim i związanym z wodą jest wydra (Lutra lutra), występująca głównie nad starorzeczami. W wodach rzeki Mątawy spotkać można nadecznika stawowego (Spongilla lacustris) – gąbkę słodkowodną. Podczas większości zim dolna Wisła jest obszarem licznego zimowania kilku gatunków ptaków wodnych, szczególnie gągołów (Bucephala clangula), nurogęsi (Mergus merganser) oraz krzyżówek (Anas platyrhynchos). Ptaki te stanowią dobrą bazę pokarmową dla bielików (Haliaeëtus albicilla), których liczebność na 90-kilometrowym odcinku (od Solca Kujawskiego do Nowego) w mroźne zimy przekracza 40 osobników.
Obecnie na terenie Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego istnieje 14 rezerwatów przyrody, a kolejne 3 są projektowane. Uznane rezerwaty przyrody:
1. Wiosło Duże (fragment 7,2 ha w gminie Nowe) – dobrze zachowane fragmenty naturalnych zespołów leśnych z rzadkimi roślinami leśno-stepowymi,
2. Jezioro Fletnowskie (25 ha, gmina Dragacz) – unikatowa pod względem geomorfologicznym rynna jeziora polodowcowego,
3. Śnieżynka (3 ha, gmina Świecie) – malowniczy parów śródpolny, w którym rośnie około 130 gatunków roślin naczyniowych,
4. Grabowiec (27 ha, gmina Świecie) – dobrze zachowany grąd zboczowy,
5. Parowy Ostnicowe Gruczna (24 ha, gmina Świecie) – dobrze zachowane fragmenty muraw kserotermicznych z ostnicą Jana (Stipa Joannis),
6. Wielka Kępa Ostromecka (28 ha, gmina Dąbrowa Chełmińska) – dobrze zachowany fragment lasu łęgowego,
7. Las Mariański (32 ha, gmina Dąbrowa Chełmińska) – grąd zboczowy z licznie występującymi źródliskami,
8. Reptowo (4 ha, gmina Dąbrowa Chełmińska) – czapliniec,
9. Linje (12 ha, gmina Dąbrowa Chełmińska) – śródleśne torfowisko, którego część (6 ha) to rezerwat ścisły, z jedynym na Niżu Polskim stanowiskiem brzozy karłowatej (Betula nana),
10. Płutowo (18 ha, gmina Kijewo Królewskie) – rzadko występujący grąd subkontynentalny, porastający głęboki parów,
11. Zbocza Płutowskie (34,5 ha, gmina Chełmno i Kijewo Królewskie) – zespoły roślinności stepowej, porastające strome zbocza,
12. Góra Św. Wawrzyńca (0,7 ha, gmina Chełmno) – stanowisko roślinności stepowej z ostnicą włosowatą (Stipa capillata), porastającą wał średniowiecznego grodziska,
13. Ostrów Panieński (15 ha, gmina Chełmno) – unikatowy fragment lasu łęgowego,
14. Łęgi na Ostrowiu Panieńskim (34,5 ha, gmina Chełmno) – łęg wiązowo-jesionowo-dębowy.
Dużą osobliwością są pozostałości dawnych sadów zlokalizowane w strefie zboczowej doliny. Jeszcze w okresie międzywojennym z rejonu Kozielca, Gruczna i Wiąga dostarczano stateczkami do Wolnego Miasta Gdańska świeże i suszone owoce oraz słynne powidła śliwkowe. W związku z programem zachowania różnorodności biologicznej roślin uprawnych rozpoczęto tworzenie przy Ośrodku Dydaktyczno – Muzealnym ZPKChiN w Chrystkowie kolekcji starych odmian jabłoni, w której zabezpieczono dotychczas ponad 90 odmian oraz kilkanaście starych odmian grusz.
Walory przyrodniczo-krajobrazowe obszarów nadwiślańskich dodatkowo wzbogacają obiekty kulturowe:
- liczne grodziska wczesnośredniowieczne, rozsiane na krawędzi doliny, np. Gzin, Pień, Unisław, Kałdus, Zamczysko, Strzelce Dolne, Topolno, Gruczno, Sartowice, Bzowo,
- założenia pałacowo-parkowe (Ostromecko, Rulewo, Sartowice, Trzęsacz),
- zabudowania pomenonickie najliczniej występujące na Nizinie Sartowicko-Nowskiej, gdzie wsie mają układ rzędówek bagiennych,
- założenia staromiejskie Świecia, Nowego, Chełmna, zwanego Krakowem Północy.

Działania w ramach BIO+

     Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego w ramach projektu BIO+ zaplanował konkursy, wycieczki przyrodnicze, warsztaty, szkolenia, konferencję oraz liczne wydawnictwa. Celem realizowanych przez ZPKChiN przedsięwzięć jest edukacja ekologiczna połączona z bezpośrednim kontaktem z przyrodą oraz przekazanie w atrakcyjnej formie wiedzy nt. ochrony przyrody, bioróżnorodności i zagrożeń związanych z jej utratą.

     Konkurs przyrodniczy „Eko-prezenter” i „Szkoła Eko-prezenterów” - Konkurs kierowany jest do uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów klas I-III gimnazjum z Bydgoszczy. Celem konkursu jest popularyzacja wiedzy na temat obszarów chronionych województwa Kujawsko-Pomorskiego oraz szerzenie świadomości nt. zachowania bioróżnorodności i rozwoju postaw proekologicznych. Konkurs w atrakcyjnej formie ma umożliwić nabycie wiedzy na temat bioróżnorodności i zagrożeń związanych z jej utratą. Konkurs ma stwarzać warunki do swobodnej i rzeczowej publicznej prezentacji nt. ochrony przyrody oraz wdrażać uczniów do organizowania swojej pracy przez pozyskiwanie atrakcyjnych artykułów, materiałów w literaturze, internecie, prasie, fotografowanie oraz filmowanie.

     Wycieczki przyrodnicze pt. Szlakiem Fortyfikacji Dolnej Wisły - Organizacja wycieczek przyrodniczych zatytułowanych „Szlakiem Fortyfikacji Dolnej Wisły” uwzględnia zwiedzanie obiektów dawnej Twierdzy Toruń, Chełmno i Grudziądz w tym obiektów ujętych w sieci NATURA 2000 tj. Fortów w Toruniu obszarów PLH040001, Cytadeli Grudziądz PLH040014 i Zamek Świecie PLH040025. Wędrówka po umocnieniach dolnej Wisły jest propozycją dla miłośników przyrody i pasjonatów architektury obronnej interesujących się ochroną przyrody. Celem wycieczek jest prezentacja dobrych praktyk związanych z ochroną nietoperzy oraz przedstawienie zagadnień różnorodności biologicznej dawnych obiektów militarnych w województwie kujawsko-pomorskim. Wycieczki będą okazją do zwiedzania terenów leśnych i parkowych będących połączeniami między poszczególnymi obiektami fortowymi między innymi w obrębie obszaru Natura 2000.

     Warsztaty przyrodnicze pt. Różnorodność biologiczna i ochrona przyrody w Dolinie Dolnej Wisły - Dwudniowe warsztaty skierowane do nauczycieli wszystkich szczebli nauczania, przedstawicieli organizacji pozarządowych, pracowników lasów państwowych, biur turystycznych, krajoznawców, miłośników przyrody oraz pozostałych mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego. Podczas warsztatów będzie przekazana wiedza nt. czynnej ochrony przyrody w Dolinie Dolnej Wisły i technik obserwacji zjawisk zachodzących w przyrodzie. Warsztaty umożliwią poznanie różnorodności biologicznej oraz istoty ochrony i funkcjonowania przyrody na terenie ZPKChiN. Uczestnicy zwidzą ciekawe obiekty i miejsca o wysokich walorach naukowych, przyrodniczych i krajobrazowych.

     Szkolenia z zakresu ochrony in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych tzw. Dni Otwarte Sadów - Na terenie zabytkowej zagrody Chrystkowie w Zespole Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego zaplanowano praktyczne szkolenia z zakresu ochrony starych odmian drzew owocowych. Szkolenia obejmują instruktaż zakładania tradycyjnych sadów, naukę wykonywania projektu nasadzeń i rozmnażania drzew owocowych. Szkolenie zaplanowano w najokazalszej w województwie kujawsko-pomorskim kolekcji starych odmian drzew owocowych znajdującej się w Chrystkowie (gmina Świecie). Szkolenie skierowano do nauczycieli akademickich, pracowników parków krajobrazowych, pracowników ogrodów botanicznych, przedstawicieli organizacji pozarządowych, pracowników lasów państwowych, sadowników, ogrodników, działkowców, właścicieli sadów, przedstawicieli Kół Gospodyń Wiejskich oraz pozostałych mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego.

     Konferencja przyrodnicza pt. „Ochrona przyrody i dziedzictwa kulturowego dolin rzecznych” - Konferencja będzie okazją do wymiany doświadczeń, prezentacji osiągnięć i omówienia dobrych praktyk z zakresu ochrony różnorodności biologicznej rzek, rozwoju populacji gatunków zagrożonych i ochrony cennych ekosystemów rzecznych. Konferencja podejmie tematykę inicjatyw edukacyjnych związanych z rzeką oraz zagadnień związanych z historią, krajobrazem i dziedzictwem kulturowym Doliny Dolnej Wisły. Konferencja kierowana jest do przedstawicieli środowisk naukowych, przedstawicieli organizacji pozarządowych, pracowników jednostek samorządu terytorialnego, pracowników lasów państwowych, biur turystycznych, miłośników ochrony przyrody, pracowników ośrodków edukacji ekologicznej, animatorów i edukatorów przyrodniczych oraz pozostałych mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego.

Zakup sprzętu w ramach BIO+

Zakupione w ramach projektu BIO+ urządzenia są uzupełnieniem zaplecza technicznego ZPKChiN i będą wykorzystywane na potrzeby szkoleń, warsztatów, konferencji, konkursów przyrodniczych oraz działalności edukacyjnej, badawczej i promocyjnej Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.

	Urządzenia GPS umożliwią m. in. rejestrację przebytych tras podczas wycieczek przyrodniczych. Dodatkowo urządzenia te będą wykorzystywane do rejestracji (lokalizacji) ciekawych miejsc, obiektów przyrodniczych (pomników przyrody) oraz gatunków roślin i zwierząt. Urządzenia GPS będą jednocześnie elementem dydaktycznym wykorzystywanym w czasie zajęć i gier terenowych np. geocachingu - poszukiwania i odnalezienia ukrytej kryjówki z informacją.		Fotopułapki będą wykorzystywane do monitoringu zwierząt oraz obserwacji flory i fauny na terenie ZPKChiN. Będą również używane do ochrony obiektów w tym m. in. zabytkowej chaty w Chrystkowie, wieży widokowej w Borównie, schronów piechoty dawnej Twierdzy Chełmno oraz schronów piechoty dawnej Twierdzy Grudziądz. Dane uzyskane z fotopułapek posłużą do publikacji artykułów i komunikatów popularnonaukowych umieszczanych w materiałach pokonferencyjnych i na stronach internetowych.
	Rejestratory temperatury i wilgotności powietrza zostały zamontowane w obiektach pofortecznych zaadoptowanych na zimowiska dla nietoperzy. Dzięki urządzeniom będzie można określić temperaturę oraz wilgotność powietrza w obiektach jak w ich otoczeniu. Dodatkowo zostanie utworzony transekt badawczy polegający na rozmieszczeniu urządzeń w kilku punktach, w równej odległości od siebie na charakterystycznych liniach np. wzdłuż rzeki czy w poprzek doliny. Uzyskane dane będą pomocne przy wykonywaniu kolejnych adaptacji przyrodniczych oraz posłużą do badań naukowych na temat mikroklimatu dolnej Wisły.		Lornetki będą miały zastosowanie przy obserwacjach ornitologicznych prowadzonych w czasie wycieczek, warsztatów i szkoleń przyrodniczych oraz konkursach i konferencji. Są niezbędnym wyposażeniem uczestników wycieczek szkolnych odwiedzających Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.
	Laptopy posłużą do obsługi projektu w tym m. in.: przygotowywania dokumentacji, archiwizacji dokumentów, prowadzenia kart czasu pracy, tworzenia artykułów prasowych, materiałów informacyjnych na potrzeby strony internetowej projektu, gromadzenia danych z rejestratorów temperatury i wilgotności powietrza, zdjęć i filmów z fotopułapek oraz współrzędnych geograficznych z urządzeń GPS. Laptopy będą również używane w czasie konferencji, warsztatów, szkoleń, konkursów i wycieczek przyrodniczych. Posłużą do tworzenia i gromadzenia materiałów niezbędnych przy publikacji materiałów informacyjnych, broszur i przewodników.		Projektory multimedialne będą wsparciem technicznym przy prowadzeniu szkoleń, warsztatów, konkursów i konferencji. Za ich pośrednictwem będzie można w ciekawy sposób zaprezentować materiały związane z przyrodą, historią i kulturą regionu dolnej Wisły. Projektory posłużą dzieciom i młodzieży szkolnej do wyświetlania prezentacji multimedialnych przygotowanych na potrzeby konkursów ekologicznych.
	Aparat fotograficzny został zakupiony w celu udokumentowania (rejestrowania) wydarzeń realizowanych w ramach projektu. Wykonana dokumentacja fotograficzna przyczyni się do tworzenia prawidłowych sprawozdań oraz relacji i tym samym prawidłowej realizacji projektu. Zdjęcia będą wykorzystywane i publikowane na stronach internetowych oraz lokalnej prasie. Aparat będzie również wykorzystany do przygotowywania wydawnictw w tym: przewodników, broszur i materiałów informacyjnych oraz ulotek i zaproszeń.

Inne projekty

Na terenie Zespołu Parków realizowane są następujące projekty:
1. Ochrona in situ i ex situ starych odmian drzew owocowych – celem projektu jest zabezpieczenie przed wyginięciem starych odmian drzew owocowych – głównie jabłoni i śliw.
Projekt polega na zachowaniu i odtwarzaniu w krajobrazie starych odmian drzew owocowych. W ramach projektu utworzono kolekcję starych odmian drzew owocowych. Stworzono „bank genów” liczący obecnie 84 odmiany jabłoni i 30 odmian grusz. Łącznie w kolekcji znajduje się 255 drzew jabłoni i 78 drzew grusz. Co roku wykonuje się ich waloryzację (kwitnienie, owocowanie, choroby). Kolekcja jest uzupełniana o kolejne odmiany w tym czereśnie i śliwy. W 2009 roku wykonano 2 postery, wygłoszono łącznie 7 referatów i wykładów, przeprowadzono monitoring przyrodniczy w 20 wybranych sadach, przeprowadzono 2 szkolenia i udzielono ponad 20 porad oraz konsultacji. Opublikowano artykuł dot. starych sadów w DDW i wydano książkę popularno-naukową pt. Tradycyjne sady przydomowe.
więcej na www.streodmiany.pl

2. Sztuczna wyspa rozrodcza dla rybitw jako czynna ochrona gatunków zagrożonych.
Jednym z zagrożeń dla gniazdujących na piaszczystych łachach dolnej Wisły ptaków, są ponadnormatywne zrzuty wody z elektrowni wodnej we Włocławku, które często odbywają się w okresie wiosenno-letnim, niejedno-krotnie powodując duże straty w lęgach. Skutecznym środkiem, zmniejszającym to negatywne oddziaływanie okazał się pomysł wykupienia i wyremontowania dwóch barek dolnopokładowych o wyporności 25 ton, które wystawiane na Wiśle służą jako sztuczne wyspy rozrodcze dla ptaków głównie rybitw rzecznych. Odpowiednio przystosowane barki stanowią miejsca rozrodu ptaków związanych z korytem rzeki. Barki znajdują się pod stałym nadzorem z lądu, posiadają karty rejestracyjne, dokument klasyfikacyjny Polskiego Rejestru Statków, świadectwo pomiarowe oraz świadectwa zdolności żeglugowej. Obiekty są pod stałym monitoringiem przyrodniczym prowadzonym pracowników Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.

3. Zachowanie rodzimych ras zwierząt i czynna ochrona rezerwatów stepowych.
Projekt polega na zachowaniu dwóch stad starych ras owiec: wrzosówek i świniarek, które wypasane w rezerwatach kserotermicznych przyczyniają się do ochrony roślinności ksero-termicznej oraz promocji rodzimych ras zwierząt gospodarskich objętych dopłatami programu rolno-środowiskowego na lata 2007-2013. W ramach projektu realizowane są następujące działania: wykaszanie i wycinanie rezerwatów, zakup i naprawa pił oraz wykaszarek, usługi pilarzy Zakładu Usług Leśnych, oczyszczanie terenu i zwózka, wypas owiec, pensja pracownika - opiekuna stada, opieka weterynaryjna owiec, zakup siana, słomy i buraków dla owiec, utrzymanie psa pasterskiego rasy Border Colie, budowa i bieżąca naprawa kwater oraz szopy dla owiec, monitoring przyrodniczy miłka wiosennego.

4. Tworzenie zimowych i letnich schronień dla nietoperzy.
W celu zwiększenia liczby zimowisk dla nietoperzy na obszarze Dolnej Wisły, w 2009 r. zaadaptowano dwa schrony piechoty Twierdzy Chełmno. Uporządkowano otoczenie schronów, zabezpieczono studzienki, wykonano zejścia, całość ogrodzono drewnianym płotem. Wnętrza obiektów zostały odgruzowane i oczyszczone ze śmieci, pozostawiono jedno wejście otwierane kratą. We wnętrzach schronów wstawiono ceglane ścianki dla nietoperzy. Na suficie, w komorach i korytarzu zamontowano pojedyncze cegły dziurawki. W celu stabilizacji wilgotności wykonano małe baseny z wodą. Zakupiono i zainstalowana 3 czujniki do pomiaru temperatury i wilgotności powietrza w schronach. W ramach okołoprojektowych działań w 2008 i 2009 r. przeprowadzono zimowe liczenie nietoperzy we wszystkich obiektach Twierdzy Chełmno. Dodatkowo rozwieszono ponad 200 trocinobetonowych budek dla nietoperzy w 14 miejscach przeważnie w lasach. Podjęto współpracę z Sekcją Chiropterologiczną Koła Naukowego Biologów UMK w Toruniu.

5. Festiwal Smaku w Grucznie – impreza ponadregionalna promująca walory turystyczne i kulinarne rejonu dolnej Wisły.
Festiwal Smaku jest imprezą promującą kulinarne bogactwo oraz kulturę stołów regionów województwa kujawsko-pomorskiego. Festiwal odbywa się w Grucznie a jego Głównym organizatorem festiwalu jest Towarzystwo Przyjaciół Dolnej Wisły. W Festiwalu biorą udział mieszkańcy kujawsko-pomorskiego oraz goście z innych województw i z zagranicy. Goście mają możliwość na żywo przekonać się jak w tradycyjny sposób smaży się powidła, skosztować lokalnych przysmaków (przetworów owocowych, warzywnych, ciast, słodyczy, wypieków, mięs i serów), posłuchać dobrej muzyki, obejrzeć pokazy rękodzieła, wirowania miodu czy wypasu owiec z udziałem psów pasterskich. W czasie trwania Festiwalu mają miejsce trzy konkursy: Smak Roku, Miód Miodu oraz Turniej Nalewek. Jest to najbardziej znana impreza w regionie promująca dziedzictwo kulinarne. Festiwal Smaku został również nagrodzony przez Kujawsko-Pomorską Organizację Turystyczną jako „Produkt turystyczny roku i został rekomendowany do ogólnopolskiego konkursu organizowanego przez Polską Organizację Turystyczną na najlepszy polski produkt turystyczny.

Działalność w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego

       Obserwowana w ostatnim czasie intensyfikacja rolnictwa, niewłaściwa działalność rolnicza może wiązać się z niekorzystnym oddziaływaniem na różnorodność biologiczną obszarów wiejskich. W związku z tym jednych z priorytetowych zadań Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie jest przeciwdziałanie negatywnym skutkom intensyfikującego się rolnictwa, które może negatywnie oddziaływać na środowisko. Powyższe kwestie realizowane są m.in. poprzez promocję rolnictwa ekologicznego jako systemu gospodarowania o zrównoważonej produkcji roślinnej i zwierzęcej w obrębie gospodarstwa rolnego, opartego na środkach pochodzenia biologicznego i mineralnego nieprzetworzonych technologicznie. Do celów edukacyjnych w roku 2012 w gospodarstwie ekologicznym Państwa Zdziarskich w Łabiszynie powołano centrum demonstracyjno-szkoleniowe. Stało się ono bazą dającą możliwość realizacji zajęć praktycznych z zakresu rolnictwa ekologicznego dla młodzieży, doradców i rolników. Edukacja w tym zakresie obejmuje szkolenia, konferencje, warsztaty i konkursy wiedzy skierowane do rolników, uczniów szkół średnich oraz studentów.
        Uzupełnieniem działań edukacyjnych w powyższym zakresie są wydawnictwa w postaci broszur i ulotek np. „Krok po kroku- jak zostać rolnikiem ekologicznym”, „Jak rozpoznać produkt ekologiczny" i in. Ośrodek od wielu lat podejmuje działania mające na celu wdrażanie w życie Dobrej Kultury Rolnej poprzez kompleksowe działania związane z ograniczeniem wypływu zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego i socjalno-bytowego do środowiska. Wszystko to realizowane poprzez szkolenia, pokazy, konferencje oraz konkursy wiedzy skierowane do mieszkańców obszarów wiejskich. Cała działalność edukacyjna uzupełniana jest materiałami dydaktycznymi i publikacjami wypracowanymi przez specjalistów Ośrodka. M.in. „ Produkcja rolnicza w zagrodzie wiejskiej”, „Rola zadrzewień na obszarach wiejskich”, „Chemia gospodarcza a ochrona środowiska”, „Ekologiczne zagospodarowanie zagrody wiejskiej” oraz „Wyspy środowiskowe: zadrzewienia śródpolne i mała retencja-korzyść dla rolnika i przyrody” i in.

     Kolejnym działaniem wspieranym przez Ośrodek jest edukacja prowadzona w zakresie środowiska przyrodniczego. Zapleczem do realizacji tematu edukacji przyrodniczej jest Ośrodek Edukacji Przyrodniczej i Rozwoju Zielonej Gospodarki „Dolina Noteci”, wyposażony w ścieżkę dydaktyczną „Na krawędzi Doliny Noteci” działające przy Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Ośrodek Edukacji Przyrodniczej wyposażony jest w sprzęt edukacyjny, stronę internetową www.dolinanoteci.com wraz z wieloma nowoczesnymi funkcjami tj. wirtualny spacer, aplikacja do ściągnięcia na telefon. Na potrzebę edukacji przyrodniczej powstał również wortal przyrodniczy www.skarbieprzyrody.pl , który obejmuje materiał dydaktyczny oraz prezentuje przyrodę województwa kujawsko-pomorskiego.
       Edukacja prowadzona jest w formie animacji przyrodniczych, które skierowane są do dzieci, młodzieży jak również osób dorosłych. Nadrzędnym celem podejmowanych działań jest aktywizacja społeczeństwa do poznawania lokalnego świata przyrody, która bez wątpienia jest bogatym źródłem przeżyć, wrażeń i doznań. Animacje przyrodnicze to bezpośrednie zetknięcie z przyrodą, która ma za zadanie wywołać chęć aktywnego działania w niej, budzić uczucie odpowiedzialności i przyjaźni wobec świata roślin i zwierząt.
      Edukacja prowadzona jest w oparciu o wysoko ocenione materiały dydaktyczne tj. plansze edukacyjne, pakiety gier i zabaw, folder „Natura 2000- nowa jakość w ochronie przyrody” czy zeszyt ćwiczeń „Na Krawędzi Doliny Noteci” oraz przewodnik „Na Krawędzi Doliny Noteci”, który w roku 2014 jako wydawnictwo nieperiodyczne wydawane przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego otrzymał 1 nagrodę. W ostatnim czasie wydany został również. Album przyrodniczy „Na Tropie Natury województwa kujawsko-pomorskiego”.
      Oprócz animacji w kalendarz imprez Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie wpisało się „Święto Łąk” impreza plenerowa skierowana do różnych grup wiekowych: dzieci, młodzieży oraz rodzin z dziećmi. Impreza o charakterze edukacyjnym, realizowana w postaci warsztatów tematycznych prowadzonych przez wykwalifikowaną kadrę, która poprzez zabawę i naukę umożliwia wszystkim poznać tajniki i walory otaczającej nas przyrody.

Zaplanowane działania w ramach projektu BIO+

Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa, jako partner Projektu nr 556/2014/Wn-02/PO-XN-02/D pn.: „BIO+ - bioróżnorodni, bioświadomi, bioodpowiedzialni w woj. kujawsko- pomorskim”, dofinansowanym ze środków Mechanizmu Finansowego EOG 2009-2014, realizować będzie zadania wynikające z udziału w Projekcie, z którym w dniu 26 maja 2014 roku została podpisana Umowa Partnerska. Opis działań w projekcie „BIO + - bioróżnorodni, bioświadomi bioodpowiedzialni w województwie kujawsko-pomorskim”:

I. „Święto Łąk” – impreza plenerowo-edukacjna
Impreza plenerowo-edukacyjna mająca na celu promocję walorów przyrodniczych województwa kujawsko-pomorskiego w tym łąk nadnoteckich, wchodzących w sieć obszarów Natura 2000, poprzez czynną edukację przyrodniczą w formie ciekawie przygotowanych animacji, warsztatów, pokazów, konkursów, gier i zabaw. Wzbogaconych o aspekty związane z ochroną środowiska naturalnego i promocją zdrowy styl życia i odżywiania. Oferta skierowana do około 500 osobowej grupy odbiorców w tym dzieci ze szkół podstawowych, rodzin z dziećmi, mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego.
Zajęcia prowadzone będą przez wykwalifikowaną grupę specjalistów oraz instytucje działające na rzecz racjonalnego korzystania ze środowiska i zasobów. Wszystkie działania realizowane w trakcie imprezy plenerowej „Święta Łąk” zmierzać będą do pogłębienia i ugruntowania wiedzy i właściwych postaw pro-ekologicznych. Zajęcia prowadzone przez specjalistów obejmować będą zagadnienia z dziedziny: ornitologii, botaniki, entomologii, zielarstwa, łąkarstwa, rękodzieła, żywienia itd..

II. Zajęcia
Kolejnym działaniem w projekcie BIO+ będzie organizacja i prowadzenie szkoleń dotyczących bioróżnorodności i rolnictwa ekologicznego z przeznaczeniem dla młodzieży szkół średnich, studentów oraz rolników, realizowanych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego (np. szkoły, UG, świetlice, PZDR Minikowo itd.). Tematyka zajęć to:
1. Bioróżnorodność w aspekcie rolnictwa .
2. Rolnictwo ekologiczne sprzymierzeniec środowiska naturalnego
Zajęcia prowadzone w formie szkoleń, po 7 z każdego tematu, razem 14 zajęć, trwających 3 godziny każde, dla 15 osobowych grup, w sumie: 210 osób.
3. Ekosystemy Doliny Noteci
Zajęcia dotyczące Ekosystemów Doliny Noteci prowadzone będą w formie praktycznych animacji przyrodniczych, 13 zajęć, trwających po 4 godziny, dla 10 osobowych grup, w sumie:130 osób.
Zakres tematyczny obejmować będzie funkcjonowania obszarów Natura 2000, gatunki wskaźnikowe roślin i zwierząt, ich rolę, występowanie, oznaczanie, a także promowanie wśród społeczeństwa cennych zasobów przyrodniczych oraz podglądanie ptaków.
III. Reklama i promocja - wszystkie realizowane zadania nagłaszane będą w celu promocji projektu i pozyskania uczestników.